假定式特殊用法
A. 表示说话人对由假定式动词引起的另一动作感到意外或遗憾。
چاقچاق قىلسام، ئۇ ئىشەندى
我是开玩笑，他却相信了。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
B. 表示假定式动词所指动作一发生，其主体就发现后面主句所说的事实已经存在。
سورىساق، ئۇلار بىر نەچچە كۈن بۇرۇن شىنجاڭغا كېتىپ قالغانىكەن
我们一问，原来他们几天前就已经回新疆去了。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
C. 表示说话人将假定式动词所指动作与后面主句表示的情况对立起来。
مەن ئۇيغۇرچە گېزىتنىمۇ ئوقۇيالمىسام، ئۇيغۇرچە روماننى قانداق ئوقۇيالايمەن؟
我连维吾尔文报都看不懂，怎么能看维吾尔文小说呢？
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
D. 单用或与iken连用，表示请求、希望或建议。
بىزگە دائىم ياردەم بېرىپ تۇرسىلا ئىكەن
希望您常帮助我们。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
E. 与idi连用（第一、二人称可使用与主语人称一致的过去时判断系动词），表示愿望。
ئۇ شائىر بىلەن بىزمۇ بىر كۆرۈشسەك ئىدى / ئىدۇق
但愿我们也能跟那位诗人见一面。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
F. 与kérek连用表示说话者根据某种客观事实估计假定式动词所指动作的发生。
بۇ ئەھۋالغا قارىغاندا ئۇلار ئۇيغۇرچىنى ياخشى بىلسە كېرەك
根据这一情况看来，他们维吾尔语很好。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
G. 与动词bol的bolidu、bolidiken等形式连用，表示说话人认为该动词所指动作应该、需要发生。
بۇ ئىشنى بۈگۈندىن قالدۇرمىساڭ بولىدۇ
这件事情你应该今天就做。
如果假定式动词和动词bol都用否定式则口气更为强烈。
ئۇ يەرگە بېرىڭلار، بارمىساڭلار بولمايدۇ
你们到那儿去吧，你们不去不行。
-sa bolidu、-sa bolidiken还可以表示“允许”或“认为适当”。此时sa和bol之间发音要稍微停顿，在bol之前还可以带有状语。
قاتناشساڭلار ئەلۋەتتە بولىدۇ
你们参加当然可以。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
H. 与boptiken或bolghaniken连用，表示说话者对该动作未能出现感到后悔、遗憾。
رۇسچە بىلسەم بوپتىكەن، نۇرغۇن ماتېرىياللارنى كۆرەلىگەن بولاتتىم
我要是会俄语就好了，就能看很多材料了。
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
I. 与语气词chu连用，表示：
a. 后悔、遗憾。
رۇسچە بىلسەمچۇ، نۇرغۇن ماتېرىياللارنى كۆرەلىگەن بولاتتىم
我要是会俄语就好了，就能看很多材料了。
b. 与假定式第一、第二人称结合，表恳求。
گەپ قىلمىساقچۇ، ئۇخلايلى
别说话了，咱们睡觉吧！
